This HTML version prepared by the UDHR in XML project, http://efele.net/udhr.
ပ္ဍဲကဵုစၟတ်တ္ၚဲ ၁၉၄၈ သၞာံ၊ ဂိတုဒဳဇြေန်ပါ (၁၀) ဂှ် နူကဵုသဘၚ်သဳကၠဳ ကုလသမဂ္ဂ လလောၚ်တြး နဒဒှ်သ္ပလဝ်ဒတန် လိက်လလောၚ်တြး အခေါၚ်အရာမၞိဟ် သွက်အလုံလိုက်ရ။ လိက်ဗွဲတရး လိက်လလောၚ်တြး ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်ဂှ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲမုက်လိက်လက္ကရဴတေံရ။ ဟိုတ်ကၠောန်သ္ပလဝ် နဒဒှ် လုပ်ဝၚ်မွဲတုဲ အဓိပ္ပါယ် လိက်လလောၚ်တြးဂှ် ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်သ္ဂောံတီကၠးကီု၊ ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) တွဵုရးဒေသဂမၠိုၚ်တအ် ညိဓဝ်ဟွံပါ် ကဆံၚ်ပရေၚ် ဍုၚ်ကွာန်မွဲသာ် ပ္ဍဲဘာဂမၠိုၚ်ကေုာံ ဂကောံပရေၚ်ပညာတၞဟ်ဟ်တအ် စွံအဓိကတုဲ ညံၚ်သ္ဂောံတရးဏာ လိက်လလောၚ်တြးမာန် ညံၚ်သ္ဂောံပံက်ထ္ၜး သောၚ်ကလးအဓိပ္ပါယ်မာန် သာ်ဝွံ နူကဵုသဘၚ်သဳကၠဳ ကုလသမဂ္ဂဂှ် ဟီုဗကန်ဏာကဵု ဍုၚ်လုပ်ဂကောံ ကုလသမဂ္ဂတအ် သီုဖအိုတ်ရ။
ပိုဲမၞိဟ်တံညးဂမၠိုၚ် သီုဖအိုတ် ဂုဏ်သိက္ခာမၞိဟ် မပါကၠုၚ် နူဂဝ်မိဂှ် တုပ်သၟဟ်ညးသ္ကအ်တုဲ အခေါၚ်အရာဂမၠိုၚ်ဝွံ တးပဲါထောံဟွံဂွံ သ္ဒးသ္ပစၟတ်သမ္တီ ညးသ္ကအ် ရန်တၟအ်ကဵု အခေါၚ်ဗၠးၜး အခေါၚ်နွံကဵုဗဗွဲဓရ် အခေါၚ်ၜိုဟ်လလမ်တံဂှ် ဒှ်တမ်သဇိုၚ်မူလ ဂကောံမၞိဟ်ပိုဲတအ်ရောၚ်။
လတူဟွံသ္ပကာကဵု အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဂှ် မဒှ်ပူဂဵု စၚ်ခြၚ် ခိုဟ်ပရေံ ဟွံလေပ် ဒှ်မၞိဟ် နွံလက်သန် ရုန်မဵုကြမ်ကြ ပလီုပလာ်ဗွိုၚ်မၞိဟ်ကီုတအ်ဂှ် ဒစဵုဒစးတုဲ တၞဟ်န ဂွံကလိဂွံ အခေါၚ်ဟီုဂး ဗၠးဗၠးၜးၜးကီု၊ သွက်ဂွံအခေါၚ် နွံဓရ်ပတှ်ေ နွံရှ်ေသှ်ေသၠးပွးကီု၊ သွက်ဂွံဗၠးၜးတိတ် နူအရာမဖေက်ဂၟံက် ကေုာံ ကၠောဝ်ဗျဵုကဟၚ်တအ်ဂမၠိုၚ်အိုဿီုကီု အတိုၚ်မၞိဟ်ပိုဲတအ် ရန်တၟအ်လဝ် သၠုၚ်အိုတ် ဂကောံမၞိဟ် ခိုဟ်တၟိုဟ်ၜိုဟ်သြိုဟ်မွဲ ဂွံမံက်ဂတဝ်ဂှ် ဂိုၚ်စွံလဝ် တၚ်ရန်တၟံ သၠုၚ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။
စကာအဝဵုတုဲ အုပ်ဓုပ်ဒၟံၚ် ဟွံမွဲကဵုသၞောတ်ဝ် ကေုာံ ဍဵုဍိုက်မံၚ်တအ်ဂှ် မဟာဇန်ဂမၠိုၚ် လက္ကရဴအိုတ် ဂၠံၚ်ဍာန်ဟွံမွဲတုဲ ဒးတဝ်စၞေဟ်ပၠန်ဂတး ညံၚ်ဟွံဒှ်အာဂှ် ဒးရှ်ေသှ်ေ အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တုဲ သ္ဒးစဵုဒၞာလဝ် နကဵု သၞောဝ်ဥပဒေ မွဲထေက်ရောၚ်။
မွဲဍုၚ်ကဵုမွဲဍုၚ် ညံၚ်သ္ဂောံသၠုၚ်ပတိုန် ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ် ကၠောံက္ဍ ဍုက်ကေဝ် ဆာန်ကၟိန် ညးသကအ်ဂှ် ဒှ်တၚ်နွံပၟိက် မွဲဍာံဍာံရ။
ကၟိန်ဍုၚ် လုပ်ဂကောံကုလသမဂ္ဂတအ် ညးဂမၠိုၚ်ဝွံ ဒးနွံဓရ်ပတှ်ေ ရှ်ေသှ်ေသဇိုၚ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တမ်မူလ၊ ၚုဟ်မးမၞိဟ် ကေုာံ သိက္ခာမၞိဟ်၊ အခေါၚ်တုပ်သၟဟ် အကြာမၞိဟ်တြုံ ကဵု မၞိဟ်ဗြဴတံဂှ် သ္ပဗဓာန်လဝ် လိက်ကသုက် ပဋိဉာဉ်ကုလသမဂ္ဂတုဲ ပ္ဍဲအကြာ အခေါၚ်သၠးပွးဂှ် သွက်ဂွံသၠုၚ်ပတိုန် သန္နိဌာန် သ္ဂောံသၠုၚ်ပတိုန် ပရေၚ်မၞိဟ် ကေုာံ ဘဝကဆံၚ်မၞိဟ် သ္ဂောံတဴတက်ရောၚ်။
ကၟိန်ဍုၚ် လုပ်ဂကောံကုလသမဂ္ဂတအ် ပံၚ်တောဲကဵု ဂကောံကုလသမဂ္ဂတုဲ သ္ဒးကဵုကတိပါၚ် သွက်ဂွံသၠုၚ်ပတိုန်ကဆံၚ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ကေုာံ သဇိုၚ်အခေါၚ်ဗၠးၜးတအ် အတိုၚ်မွဲဂၠးတိ သွက်သ္ဂောံဒ္ဂေတ်ဗက်ရပ်စပ်အာမာန်ဂှ် ဒးဂစာန်ကၠောန်ရောၚ်။
လတူ အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ကေုာံ အခေါၚ်ဗၠးၜးဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံကၠိုဟ်ကေတ်မွဲစွံမာန်တုဲ အတိုၚ်မကဵုလဝ်ကတိပါၚ်ဟေၚ် သ္ဂောံဓမံက်အာရုပ်ရဴဂှ် ဒှ်တၚ်ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ရ။
ဇၟာပ်မၞိဟ်၊
ဇၟာပ်ဂကောံတအ်လေဝ် လတူလိက်လလောၚ်တြးတအ်ဂှ် စှ်ေစိုတ်တုဲ အတိုၚ်မွဲဂၠးတိ စပ်ကဵုအခေါၚ်အရာ ဂမၠိုၚ် ကေုာံ အခေါၚ်ဗၠးၜးဂှ် ရှ်ေသှ်ေတုဲ ဗတောန်ကဵုပညာ၊ ကဵုလညာတ်တုဲ လွဳပရာအာကီု၊ ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန် မနွံဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒေသကၟိန်ဍုၚ် ကောန်ဍုၚ်ကောန်ဂကောံကုလသမဂ္ဂ ကေုာံ ပ္ဍဲကဵုဒေသ ဗွိုၚ်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ဒးယိုက်ဒိုက် အခေါၚ်အရာနာနာ ကေုာံ အခေါၚ်ဗၠးၜးတအ် သွက်သ္ဂောံစိုပ်တရဴမာန် နူကဵုကဆံၚ်ဍုၚ် စဵုကဵု ကဆံၚ်ဂၠးတိမာန် သ္ဒးပတိတ်ဇြဟတ် လွဳပရာအာ ဗွဲမအံၚ်ဇၞး နကဵုတၚ်ရန်တၟံ အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဝွံ ဒှ်တိုၚ်ခဳ သွက်မၞိဟ် ပ္ဍဲအလုံလိုက်တုဲ နူကဵုသဘၚ်သဳကၠဳ ကုလသမဂ္ဂဝွံ လလောၚ်တြးဏာ လိက်လလောၚ်တြး အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဂၠးတိရ။
မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် အိုဿီုတအ်ဝွံ စနူသၠးတိတ် နူဂဝ်ဂၞဴ ဒှ်မၞိဟ်သၠးပွးအိုတ်တုဲ အခေါၚ်အရာ ကေုာံ သိက္ခာမၞိဟ်တအ် တုပ် သၟဟ်ရ။ မၞိဟ်တအ်ဂှ် နွံကဵုဓရ်စၚ်ခြၚ်ကေုာံ သမ္တီညာဏ် ဓဝ်ပါ်ပဲါ ခိုဟ်ပရေံနွံတုဲ ညးမွဲ ကေုာံ ညးမွဲ ထေက်ကဵု သ္ဒးဒ္ဂေတ်ဗက် ဆက်ဆောံညးသ္ကအ် နစိုတ်ဓာတ်ကောံဒေံအရေ။
ဇၟာပ်မၞိဟ်ဝွံ စပ်ကဵုဂကူ၊ အရံၚ်ဖျုန်စၞာံ၊ လိၚ်၊ အရေဝ်ဘာသာ၊ သာသၞာမရှ်ေသှ်ေ၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) ဓရ်ဒုၚ်ဂိုၚ်တၞဟ်ဟ်၊ ကောန်ဍုၚ် (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) စပ်ကဵု မဇကဆံၚ်မၞိဟ်၊ ဒြပ်ရတ် ဂုဏ်ဓန၊ ဇာတိ မဇဂကူ ကေုာံ ကဆံၚ်အလံၚ်ဂမၠိုၚ် ပါ်ခြာ ဟွံမွဲ မွဲသာ် ညံၚ်သ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ် အခေါၚ်အရာ ကေုာံ အခေါၚ်ဗၠးၜး တုပ်ပ်ဂှ် အတိုၚ်မဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်လလောၚ်တြး ဝွံရ။ တုဲပၠန် သ္ပသဇိုၚ်ကဵု ကၟိန်ဍုၚ်မၞိဟ်မွဲမွဲမံၚ်စံၚ် (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) ဍုၚ်မဂွံလေဝ် အဝဵုအာဏာ ဗွဲမဗၠးၜးဒှ်ဒှ်၊ မဒှ်ဒေသ ကုလသမဂ္ဂ ထိၚ်ဒဝ်မၚ်မွဲလဝ်ကီုဒှ်၊ မဒှ်ဒေသ ဟွံဂွံလဝ် အခေါၚ်အဝဵုအာဏာ နဒဒှ်အုပ်ဓုပ်အလဵုဇကုကီုဒှ်ဒှ်၊ နကဵုအဝဵုအာဏာကဵုလဝ် ပ္ဍဲကဵု ဒေသမွဲမွဲကီုဒှ် သ္ပဟိုတ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အခေါၚ်စဳရေၚ်သၞောဝ် (ဝါ) ကဆံၚ်အလံၚ်ဂၠးကဝ်တုဲ ပါ်ခြာထောံ အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ဟွံဂွံရ။
ဇၟာပ်မၞိဟ်တအ် အခေါၚ်ဂျိုၚ်တဴလမျီု၊ အခေါၚ်ဗၠးၜး ကေုာံ အခေါၚ်ဂီုကၠီု ပရေၚ်ပူဂဵုမၞိဟ် ဒးနွံရ။
မၞိဟ်အလဵုမွဲဂှ် ဒးဒုၚ်သ္ပကောန်ဍိက် (ဝါ) ဒးဒုၚ်သ္ပဏာ ကောန်ရဲတဝ်ခွာ ဟွံဂွံရ။ စဵုဒၞာကၟာတ်လဒဵုအာ ကမၠောန်သ္ပ ကောန်ဍိက် ကေုာံ ဗီုပြၚ်သွံရာန်ကောန်ဍိက်ရ။
မၞိဟ်အလဵုမွဲဂှ် ဒးဒုၚ်ဍဵုဍိုက်ပျဲပျာံ (ဝါ) ရုန်မဵုကြမ်ကြ၊ ဟွံဗဗွဲကဵု သဘဴမၞိဟ်၊ ကၠောန်သ္ပဆက်ဆောံညံၚ်ရဴ သိက္ခာမၞိဟ် သ္ဂောံဇြးစှ်ေအာ (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) ကဵုဒုဟ်ဒန် ဟွံဂွံရ။
ဇၟာပ်မၞိဟ်ဝွံ ပ္ဍဲဂတမုက်သၞောဝ်ဥပဒေဂှ် နဒဒှ်မၞိဟ်မွဲဟေၚ် အခေါၚ်ဒးဒုၚ်သ္ပစၟတ်သမ္တီ ဒးနွံရ။
မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်တအ် အိုဿီု ပ္ဍဲအရာစဳရေၚ်သၞောဝ် (ဂဗုတ်) ဂှ် ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် အခေါၚ်တုပ်သၟဟ်တုဲ ဂွံအခေါၚ်တုပ်သၟဟ် ပ္ဍဲအရာစဵုဒၞာမၚ်မွဲရ။ လတူ လိက်လလောၚ်တြးဏအ်ဂှ် ညးလဵုဖံက်ပၠန်မံၚ်ကဵုဒှ်၊ ဒးဒုၚ်ပါ်ခြာတုဲ ဆက်ဆောံမံၚ်ကီုဒှ် ဇၟာပ်မၞိဟ်ဂှ် အခေါၚ်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် ပွမစဵုဒၞာမၚ်မွဲ ပ္ဍဲသၞောဝ်ဥပဒေဂှ် ဒးတုပ်သၟဟ်ရ။
ဇၟာပ်မၞိဟ်ဝွံ ယဝ်ရ ဒးဒုၚ်ဖံက်ပလီု အခေါၚ်အရာသဇိုၚ် မဇိုန်ဏှၚ်လဝ် အတ်ိုၚ်သဇိုၚ်ဒက်ပတန်သၞောဝ် (ဟွံသေၚ်) နကဵုသၞောဝ်ဥပဒေ အပ္ဍဲဍုၚ်မ္ဂး နကဵုရုၚ်သၞောဝ်ဓရ်ကၟိန်ဍုၚ် ဒးကဵုပရေၚ်စဵုဒၞာ မၚ်မွဲအာ စဵုကဵုစိုပ်တရဴရောၚ်။
မၞိဟ်အလဵုမွဲလေဝ် သ္ဒးဒုၚ်ရပ် နကဵုဗဗွဲဓဝ်ဟွံသေၚ်ကီု ဒက်ချုက်လဝ်ကီု၊ သ္ဒးဒုၚ်ဗက်ပတိတ် နူဍုၚ်ကီု သ္ပဟွံဂွံရ။
ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါၚ်နွံသွက်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ်တုပ်သၟဟ် ပ္ဍဲအရာကဠၚ် ဖျေံဂဗုတ် နူကဵုရုၚ်သၞောဝ်ဓရ်သၠးပွး ဟွံဗက်မုက်မွဲမွဲလ္ပာ် နွံကဵုပရေၚ်တပ်တးဂှ်တုဲ အခေါၚ်နွံ တာလျိုၚ်နွံ သွက်ဂွံစဵုဒၞာအာ ဂဗုတ်မဖျေံလဝ်ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် အပ္ဍဲအရာစောဲလဝ် အမှုဂဗုတ် လတူညးဂှ်ရောၚ်။
(၁) ဇၟာပ်မၞိဟ် ဒးဒုၚ်စောဲစပ်လဝ် အမှုဂဗုတ်ဝွံ သွက်ဂွံကလေၚ်ဒုၚ်သှ်ခလေဝ် အမှုဂဗုတ် မဒုၚ်စောဲလဝ်ဂှ် မဒးနွံကဵု တၚ်ဒုၚ်လျိုၚ် အိုဿီုတုဲ စဵုကဵု ရုၚ်သၞောဝ်ဓရ်မဟာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ် အတိုၚ်ဥပဒေ ကလိလောန်ဒုဟ်ဒန် နွံရောၚ် ဟွံဂွံဖျေံဏီမ္ဂး ယြဴပူဂဵုဝွံ ဒုဟ်ဟွံမွဲရောၚ် ဒးဒုၚ်သ္ပစၟတ်သမ္တီရ။
(၂) အခိၚ်ကလိလောန်ဒုဟ်ဂှ် နကဵုဥပဒေအပ္ဍဲဍုၚ်ကီုဒှ်၊ ဥပဒေဍုၚ်နာနာကီုဒှ် ခၞံဗဒှ်လဝ် ဥပဒေပ္ဍဲအရာဂှ် ဟွံမွဲမ္ဂး ညးအလဵုမွဲလေဝ် ဒုဟ်ဟွံမွဲရ။ ယဝ်ရနူကဵု ရုၚ်သၞောဝ်ဓရ် ကဵုဒုဟ်မွဲမွဲသာ်မ္ဂး ၜက်ၜေတ်နူကဵုဒုဟ် မဒးကဵုထေက်တုဲ ကဵုဟွံဂွံရ။
ညးအလဵုမွဲလေဝ် ဟွံဂွံဒးဒုၚ်လုပ်ပထုဲ ပ္ဍဲအရာကိစ္စ အခေါၚ်အရာသၠးပွးပူဂဵု၊ ကၟိန်သ္ၚိ၊ သ္ၚိဌာန် သဵုကဵု လိက်ကဵုပြၚ်နၚ်တအ် (ဝါ) ဟွံမွဲကဵုသၞောဝ်မွဲသာ် ဍိုက်ဟရိုက် အရာဂုဏ်သိက္ခာ ကေုာံ စရာဲဂုဏ် ညးမွဲမွဲရ။ ယဝ်ရ လုပ်ပထုဲသာ်ဏအ်မ္ဂး ယြဴပူဂဵု ဒးဒုၚ်ဂှ် နကဵုဥပဒေ အခေါၚ်စဵုဒၞာ ဒးနွံရောၚ်။
(၁) ဇၟာပ်မၞိဟ် အပ္ဍဲပယျဵုဒၞက်ကၟိုန်ဍုၚ်ဇကု မတန်တဴဂှ် ဗွဲမသၠးပွး အခေါၚ်အာကၠုၚ်ဆုဲပြံၚ်မံၚ်စံၚ် တန်တဴနွံရောၚ်။
(၂) ဇၟာပ်မၞိဟ် သီုမပါလုပ်ဍုၚ်ဇကု မတန်တဴကီု၊ ဍုၚ်လဵုဟွံဟီု အခေါၚ်စဍးတိတ် ကေုာံ အခေါၚ်ကလေၚ်စဴဍုၚ်ဇကု ဒးနွံ ရောၚ်။
(၁) ဇၟာပ်မၞိဟ်ဝွံ သွက်ဂွံဗၠးနူ ပရေၚ်ဍဵုဍိုက် သ္ပမာန်ကြံကြတုဲ ယဝ်တန်တဴ ပ္ဍဲဍုၚ်ဇကု ဟွံဂွံမ္ဂး အခေါၚ်အာတ်ဇူဒီုဍုၚ်သ်အာၚ် ဒးနွံရောၚ်။
(၂) အမှုဂဗုတ် ဟွံဆေၚ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဗီုပြၚ်ဒစဵုဒစးကဵု ရန်တၟံ ကေုာံ မူသဇိုၚ်နူကုလသမဂ္ဂတုဲ အမှုမဒးဒုၚ်စောဲလဝ်ဂှ် အခေါၚ်စကာ အတိုၚ်ပိုဒ် (၁) လတူတေံ အခေါၚ်ဟွံဂွံရ။
(၁) ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါၚ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ကောန်ဍုၚ်မွဲဍုၚ် နွံရောၚ်။
(၂) ညးအလဵုမွဲလေဝ် ပရေၚ်ဒှ်ကောန်ဍုၚ်ဇကုဂှ် ဒးဒုၚ်ရုပ်သီထောံ ဟွံမွဲဗဗွဲဓရ်ဂှ် ဟွံဒးဒုၚ် သီုကဵု အခေါၚ်အရာ ဇကုပြံၚ်လှာဲကောန်ဍုၚ်ဂှ် ကယျာန်တးပဲါကၠေံ ဟွံဂွံရ။
(၁) ဇၟာပ်မၞိဟ်စိုပ်အဝဲ မၞိဟ်တြုံ မၞိဟ်ဗြဴ ဟွံဟီု ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု ကောန်ဍုၚ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး သာသနာရှ်ေသှ်ေတုဲ ဟွံမွဲကဵုပိုၚ်ခြာ အခေါၚ်အရာ သ္ပမ္ၚဵုထပ်တဲ ကေုာံ ပတန်ကၟိန်သ္ၚိ နွံရ။ ပ္ဍဲအရာသ္ပမ္ၚဵုထပ်တဲကီု၊ နကဵုတြုံဗြဴ အခိၚ်ပံၚ်မံၚ်မွဲစွံကီု၊ အခိၚ်ပြး ပါ်ဂၠံၚ်ညးသ္ကံကီု အခေါၚ်အရာဒးနွံရောၚ်။
(၂) အလံၚ်တြုံ ကေုာံ အလံၚ်ဗြဴ သီုၜါလ္ပာ်တံ နကဵုဆန္ဒသၠးပွးဟေၚ် အခေါၚ်သ္ပမ္ၚဵုထပ်တဲ နွံရ။
(၃) ကၟိန်သ္ၚိဝွံ ဒှ်သဇိုၚ်သဘာဝဂကောံမၞိဟ်မွဲတုဲ အခေါၚ်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် ပရေၚ်မၚ်မွဲစဵုဒၞာ နူကဵုပ္ဍဲဂကောံမၞိဟ် ကေုာံ နူကဵုကၟိန် ဍုၚ်နွံရောၚ်။
(၁) ဇၟာပ်မၞိဟ် နကဵုဇကုမွဲဓဝ်ကီု၊ ပံၚ်ဖက်ကဵုညးတၞဟ်တံကီု အခေါၚ်ပိုၚ်ပြဳကပေါတ်ကညောတ် ပိုန်ဒြပ်တံ နွံရ။
(၂) ကပေါတ်ဒြပ်ဇကု ပိုၚ်ပြဳလဝ်ဂှ် ညးအလဵုမွဲလေဝ် သီဗ္ၜောဝ်ကေတ်ဏာ ဟွံဂွံရ။
ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါၚ်ကူချပ်စၚ်ခြၚ်သၠးပွး၊ အခေါၚ်ပါ်ပဲါဗၠေတ်ဒး ကေုာံ အခေါၚ်ရှ်ေသှ်ေနွံရ။ အခေါၚ်အရာတံဏံဝွံ သာသနာရှ်ေသှ်ေ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဓရ်ပတှ်ေတံ အခေါၚ်ပြံၚ်လှာဲသၠးပွး၊ နကဵုပူဂဵုမွဲကီုဒှ်၊ ပံၚ်ကောံကဵုညးဂမၠိုၚ်ကီုဒှ် သာ သနာဇကုရှ်ေသှ်ေ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ဓရ်ပတှ်ေတံဂှ် ဂတညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်ကီုဒှ်၊ တၞဟ်ခြာကီုဒှ် အခေါၚ်ပတိုန်ထ္ၜး ဗွဲမသၠး ပွး၊ အခေါၚ်စကာ၊ အခေါၚ်ရှ်ေသှ်ေ ကေုာံ အခေါၚ်ဒက်ပတန်တံ ပါလုပ်ရ။
ဇၟာပ်မၞိဟ် ပရေၚ်သၠးပွး လညာတ်ပါ်ပဲါ ကေုာံ ဓမံက်ထ္ၜးတံ အခေါၚ်နွံရ။ အခေါၚ်အရာတံဏံဝွံ ဟွံမွဲကဵုပထုဲပလီုမွဲသာ် ဗွဲမသၠးပွး အခေါၚ်လညာတ်ပါ်ပဲါတံကီု၊ တၚ်နၚ်ပရိုၚ်တံကီု ကူချပ်စၚ်ခြၚ်တံဂှ် နူကဵုပရိုၚ်မဳဒဳယျာမွဲမွဲကဆံၚ် ဟွံမွဲကဵုပယျဵု ဒၞက်မွဲသာ် အခေါၚ်လ္ၚတ်ဂၠိုက်ဂၠာဲ၊ အခေါၚ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ကေုာံ အခေါၚ်တရးတံ ပါလုပ်ရ။
(၁) ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါၚ်ကောံဓရီု ဗွဲမၜိုဟ်သြိုဟ် ကေုာံ အခေါၚ်ဒက်ဂကောံတံဂှ် ဗွဲမသၠးပွး ဒးနွံရောၚ်။
(၂) အပ္ဍဲဂကောံမွဲမွဲ ဂွံပါလုပ်ဂှ် အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်ဇကုဟေၚ် ပါလုပ်ဂွံတုဲ ညးမွဲလေဝ် ကဵုဇြဟတ်ဒရိုဟ်ဟွံဂွံရောၚ်။
(၁) ဇၟာပ်မၞိဟ် ပ္ဍဲဂကောံအလဵုအသဳဍုၚ်ဇကုတံဂှ် တိုက်ရိုက်ကီုဒှ်၊ နူကဵုမၞိဟ်စၞး ဇကုရုဲစှ်လဝ်မွဲကဆံၚ်ကီုဒှ် အခေါၚ် ပါလုပ်ရေၚ်တၠုၚ် နွံရ။
(၂) ဇၟာပ်မၞိဟ် ဂွံဒှ်မၞိဟ်ယိုက်ဂၠေၚ်တာလျိုၚ် အပ္ဍဲဍုၚ်ဇကုဂှ် နွံကဵုအခေါၚ်အရာ တုပ်သၟဟ်ညးသ္ကံရ။
(၃) အဝဵုအာဏာ အလဵုအသဳပကၚ်ရၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဝွံ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု လတူဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန်တံရ။ ဇၟာပ်မၞိဟ်အခေါၚ်စုတ်မာဲ တုပ်သၟဟ်နွံတုဲ နကဵုသၞောတ်မာဲမၞုက်ကီုဒှ်၊ နကဵုတုပ်သၟဟ်ကုသၞောတ်ဂှ်ကီုဒှ် နကဵုအခိၚ်ပိုၚ်ခြာမွဲမွဲ ကၠောန်ဗဒှ်ကဵုတုဲ ဒးဓမံက်ထ္ၜး ဆန္ဒတံ ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲရောၚ်။
ဇၟာပ်မၞိဟ် နကဵုကောန်ဂကောံပရေၚ်မၞိဟ်မွဲ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် ပရေၚ်ဘဝမၞိဟ် ဂီုကၠီုနွံတုဲ ပရေၚ်ရုန်ဂစာန်ကောန်ဂကူ၊ ပရေၚ်ပံၚ်ကောံရေၚ်တၠုၚ်ကုဍုၚ်ဂၠးကဝ်တံဂှ် ဗွဲမကိတ်ညဳကဵု ဂကောံမၞိဟ်ဍုၚ်ဇကု ကေုာံ တမ်ရိုဟ်တုဲ ရေၚ်တၠုၚ်အာ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ် သၠးပွးဂုဏ်သိက္ခာ ကေုာံ စရာဲဍာ်ဒကေဝ်ပူဂဵုဂှ် ဟွံမွဲဟွံတုဲ သီုကဵု ဒးရေၚ်တၠုၚ်အာ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်၊ ပရေၚ်မၞိဟ် ကေုာံ အခေါၚ်အရာယေန်သၞာၚ်တံ ဒးနွံရ။
(၁) ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါၚ်ကၠောန်ကမၠောန်၊ အခေါၚ်ဂၠာဲကမၠောန်ဇကု ဒးဂၞပ်စိုတ်၊ အကာဲအရာဗွိုၚ်ကမၠောန် ဇကုဒးဂၞပ်စိုတ်တအ် ဒးနွံတုဲ သီုကဵု ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် နူကဵုဘဝ ကမၠောန်ဟွံမွဲတံရ။
(၂) ဇၟာပ်မၞိဟ် ဟွံဒးဒုၚ်ပရေၚ်ပါ်ခြာ မွဲသာ် သွက်ကမၠောန်တုပ်သၟဟ် ၚုဟ်မးဒးတုပ်သၟဟ် အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် နွံရ။
(၃) ဇၟာပ်မၞိဟ် ကၠောန်ကမၠောန် သွက်ဘဝဂွံတန်အာ မၞုံကဵုဂုဏ်သိက္ခာမၞိဟ် သွက်ပူဂဵုဇကု ကေုာံ ကၟိန်သ္ၚိပူဂဵုဇကုတံ တၚ် ဒုၚ်လျိုၚ်မၞုံကဵုဗဗွဲဓရ် မကြိုက်တန်ကဵုၚုဟ်မး အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် နွံရ။ ကာလနွံကၠုၚ်ပၟိက်မ္ဂး အခေါၚ်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် ပရေၚ်မၚ်မွဲ မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ် ပရေၚ်မၞိဟ်တအ် ဒးနွံရောၚ်။
(၄) ဇၟာပ်မၞိဟ် ဗွဲမတုပ်သၟဟ်ကဵု ပရူပရာ အခိၚ်ကၠောန်ကမၠောန် ကေုာံ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် သြန်ဂိတု၊ စၟတ်သမ္တီလဝ် အခိၚ် ဇူကမၠောန်ဂှ် အခေါၚ်ဇူလၟောဝ် ကေုာံ အခေါၚ်ဇူကမၠောန်တံ ဒးနွံရ။
ဇၟာပ်မၞိဟ် ဗွဲမတုပ်သၟဟ်ကဵု ပရူပရာ အခိၚ်ကၠောန်ကမၠောန် ကေုာံ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် သြန်ဂိတု၊ စၟတ်သမ္တီလဝ် အခိၚ် ဇူကမၠောန်ဂှ် အခေါၚ်ဇူလၟောဝ် ကေုာံ အခေါၚ်ဇူကမၠောန်တံ ဒးနွံရ။
(၁) ဇၟာပ်မၞိဟ် စၞစ၊ ဂၠိက်ယာတ်၊ သ္ၚိဌာန်၊ ဝဳဝတ်ယဲ ကေုာံ မၞုံပၟိက် သီုမပါမံၚ် ထံက်ပၚ်ပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပရေၚ်ထတ်ယုက် ကေုာံ သွက်မံၚ်တန်တဴအာ ဗွဲမၜိုဟ်သြိုဟ်မာန် ပရေၚ်အဆံၚ်အလံၚ်မၞိဟ် ဗွဲမရုမ်ဂပ် အလဵုပူဂဵုဇကု ကေုာံ ကၟိန်သ္ၚိပူဂဵု ဇကု အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် နွံရ။ တုဲပၠန် ပရေၚ်ဂယိုၚ်လမျီုဟွံမာန်တံ ဒှ်ကၠုၚ် မပ္တံ ကမၠောန်ဟွံမွဲ၊ ပရေၚ်ထတ်ယုက်ဟွံပေၚ်၊ အဝဲဟွံဍိုက်ပေၚ်၊ ဒှ်ဗြဴကၟဲာ၊ မၞိဟ်အာယုက်ဇၞော် (ဝါ) ပ္ဍဲအကာဲအရာ အလဵုဇကု ဇကုတန်တဴ ဟွံမွဲမ္ဂး တၚ်ဒုၚ်လျိုၚ် ပရေၚ်ဂီုကၠီုဘဝတံ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် နွံရ။
(၂) ပရေၚ်မၚ်မွဲတၟေၚ် ဘဝမိယာဲ ကေုာံ ဘဝကောန်ၚာ် ကေုာံ ပရေၚ်ရီုဗၚ်တံ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်နွံရ။ သ္ပမ္ၚဵုထပ်တဲလုပ် သၞောဝ်ကီုဒှ်၊ ဟွံလုပ်သၞောဝ်ကီုဒှ် သွက်ကောန်ၚာ်ဒှ်ကၠုၚ်မၞိဟ်သီုဖအိုတ် ဒးကဵုပရေၚ်မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်တုပ်သၟဟ်ရောၚ်။
(၁) ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါၚ်ဗ္တောန်ပညာ နွံရ။ ပရေၚ်ဗ္တောန်ပညာဝွံ အောန်အိုတ် ကဆံၚ်ပညာမူလဂှ် ဟွံဒးကဵုၚုဟ်မးရ။ ပညာကဆံၚ်မူလဂှ် ဟွံဗ္တောန်မံၚ်ဟွံဂွံရ။ ပညာကွတ်စက်ကွတ်တဲ ကေုာံ ပညာကွတ်ဂယိုၚ်လမျီုတံ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဗ္တောန် မာန်တုဲ ပညာကဆံၚ်သၠုၚ်ဂှ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုစရာဲဍာ်ဒကေဝ်တုဲ သီုဖအိုတ် ကဆံၚ်တုပ်သၟဟ် ဒးဂွံရောၚ်။
(၂) ပညာဝွံ ဒးပတဝ်က္ဍိုပ်ကဵု မၞိဟ်တံ စရာဲမၞိဟ် သ္ဂောံဍိုက်ပေၚ် ဖောအ်ဗြေဝ်တိုန်ကီု ကေုာံ အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ကေုာံ သဇိုၚ်အခေါၚ်သၠးပွးတအ်ရောၚ်။ ပရေၚ်ပညာဝွံ အပ္ဍဲကဵုအကြာကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ်၊ အကြာဂကူဂမၠိုၚ်၊ အကြာဘာသာသာသၞာဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံထိၚ်ဒဝ်အာ ပရေၚ်ကၠိုဟ်ခၠၚ်၊ ပရေၚ်အေၚ်ဒုၚ် ကေုာံ ပရေၚ်ဆာန်ကၟိန်တုဲ ဒးသၠုၚ်ပတိုန် ကမၠောန်ထိၚ်ဒဝ် ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံ အတိုၚ်ကုလသမဂ္ဂ မချဳဒရာၚ်ကၠောန်ၜိုတ်မံၚ်တအ်ဂှ်ရောၚ်။
(၃) ပ္ဍဲမိမတံဝွံ အခေါၚ်အရာနွံ ပ္ဍဲအရာ ပရေၚ်ရုဲစှ်ေပညာ သွက်ကောန်ဇာတ် ညးတအ်ရောၚ်။
(၁) ဇၟာပ်မၞိဟ် အပ္ဍဲဘဝယေန်သၞာၚ် ဂကောံမၞိဟ်ဂှ် အခေါၚ်ပါလုပ်သၠးပွး ရေၚ်တၠုၚ်မာန်၊ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်ပညာအနုသုခမ သၠးပွးနွံ၊ ပရေၚ်တဴတက်ပညာသိပ္ပံ ကေုာံ ဂုဏ်ဖဵုသွဟ်တံဂှ် အခေါၚ်ပါ်ပရအ်ဒုၚ်စသိုၚ် နွံရ။
(၂) ဇၟာပ်မၞိဟ် နကဵုညာဏ်ပညာဇကု အခေါၚ်ဖန်ဗဒှ်ပတိတ်တၟိ နူကဵုပညာသိပ္ပံကီုဒှ်၊ နူကဵုလိက်ပတ်ကီုဒှ်၊ နူကွတ်ပညာနုသုခမကီုဒှ် နွံတုဲ ကသပ်ပညာကဵု ကပေါတ်ကညောတ် ကၠောန်ပတိတ်လဝ်ဂှ် ဂွံအခေါၚ်စဵုဒၞာရောၚ်။
ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါၚ်သၠးပွး ကေုာံ အခေါၚ်အရာဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်လလောၚ်တရးဏံ ယဝ်ရ မိက်ဂွံဓမံက်ပတိုန်ထ္ၜးမ္ဂး အတိုၚ်သၞောတ်ပရေၚ်မၞိဟ် ကေုာံ သၞောတ်ပရေၚ်ဆက်စၠောံဍုၚ်ဂၠးကဝ် ဒးနွံရ။
(၁) ဇၟာပ်မၞိဟ် ဍာ်ဒကေဝ်ဇကုဂှ် ဗွဲမသၠးပွး ဂွံဖောအ်ဗြေဝ်တိုန်ပေၚ်ၚ်မာန် တာလျိုၚ်နွံ ပ္ဍဲဂကောံမၞိဟ်တံရ။
(၂) ဇၟာပ်မၞိဟ် စကာသုၚ်စောဲ အခေါၚ်အရာဇကု ကေုာံ အခေါၚ်သၠးပွးတံဂှ် ဒးသ္ပသမ္တီ ရှ်ေသှ်ေ အခေါၚ်အရာ ကေုာံ အခေါၚ်သၠးပွး ညးတၞဟ်ကီု၊ ပ္ဍဲဂကောံမၞိဟ် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဝွံ နွံပၟိက်မဒှ်ပ္ဍဲဗဗွဲဓဝ် ဒ္ဂေတ်ပဋိပတ်ပူဂဵု၊ ဂွံဗပေၚ်ကဵု ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံကောန်ညးဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂွံဒှ်တိုန်တံကီု၊ အတိုၚ်ဥပဒေစၟတ်သမ္တီ ပိုၚ်ခြာလဝ်ဂှ် အခေါၚ်စကာဒုၚ်စသိုၚ် နွံရ။
(၃) အခေါၚ်အရာတံ ကေုာံ အခေါၚ်သၠးပွးတံဝွံ ရန်တၟံ ဒစဵုဒစးကဵု ကုလသမဂ္ဂတံကီု၊ သဇိုၚ်မူလ အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တံကီုတုဲ ကၠောန်သ္ပဟွံဂွံရ။
သွက်ဍုၚ်မွဲဍုၚ်ကီုဒှ်၊ သွက်မၞိဟ် မွဲဂကောံကီုဒှ်၊ သွက်ပူဂဵုမွဲကီုဒှ်၊ အခေါၚ်အရာ ကေုာံ အခေါၚ်သၠးပွး မပါလုပ်မံၚ် ပ္ဍဲလိက် လလောၚ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ် အလုံလိုက်မွဲဏံ ရန်ကဵုဂွံလီုလာ်အာကီု၊ ရန်ကဵုမွဲမွဲသာ်တုဲ နကဵုအလဵုဇကု ကံက်နုက်တိတ်အဓိပ္ပါယ်မရေဝ် နူကဵုလိက်လလောၚ်ဏံတုဲ စကာပ္ဍဲဒၞာဲတၞဟ်မွဲမွဲဂှ် သ္ပဟွံဂွံရ။